حال و هوای اربعین در سرزمین میان‌رودان

سال 61 هجری بود. هنوز داغ گران فقدان سردار و امام لشگر اسلام، سنگین و سوزان بود. در دومین ماه اعراب، با اینکه 40 روز از شهادت امام حسین ^{علیه‌السلام} و سردار باوفایش حضرت ابوالفضل و 72 تن از یاران فداکارش گذشته بود؛ زنگ فغان و گرد آه و شیون، بر دیدگان نشسته و دل‌ها را تار کرده بود. بازمانده‌ای از یاران امام، جابر انصاری، در بیستم ماه صفر، مراسم چهلمین روز درگذشتگان را در خفا برپا کرد که این روز میان اعراب به روز "برگرداندن سر مقدس" شهره است. واقعۀ شوم عاشورا در سال 680 میلاد رخ داد؛ اما تا به امروز این گرامیداشت پابرجاست؛ چنان‌که امروز، سالگرد این حادثه و بزرگداشت اربعین در مسیحیت نیز مورد توجه قرار دارد. می‌توان گفت که در ایام اربعین حسینی، بیشترین درخواست برای ویزای عراق ،‌ تور کربلا ، به دوشکل تور هوایی کربلا و تور زمینی کربلا وجود دارد.

در اوضاع آشفتۀ معاصر جهان، هنوز هم این مراسم با شور و اشتیاق سابق برگزار می‌‌شود. عشق حسین، گروه‌های انبوهی از مسلمانان شیعه، سنی، مسیحی، ایزدی و دیگر آیین‌ها را گرد هم می‌آورد که حجم گستردۀ آن، این رویداد را به بزرگ‌ترین گردهمایی مذهبی سالانۀ جهان بدل کرده است. شیفتگان حرم کویش در دسته‌های متعدد سینه‌زنی و زنجیرزنی، پیاده به دیدارش می‌شتابند و همبستگی و یکپارچگی بی‌نظیر عقاید مختلف جهان را در کنار هم به نمایش می‌گذارند. این گردهمایی باشکوه، همانند جشنواره‌ای از نمادها و نشانه‌های مختلف مردم جهان، تنوع عقاید و اعتقادات را برای یک هدف به یک ‌فضا و مکان فراخوانده است. برای رسیدن به این خاک مطهر،‌ آژانس مسافرتی مانلی پرواز،‌ همراهی ماندنی برایتان خواهد بود و تمام خدمات تور عراق را به شما ارائه خواهد داد.

  سه مسیر برای پیاده‌روی به‌ مقصد دیار وفا و ضریح شش‌گوش طراحی شده است: 1- مسیر شهر نجف به مقصد کربلا، 2- حله به کربلا و 3- مبدا پایتخت به‌سوی کوی دوست.

آنچه بیشتر مورد توجه قرار می‌گیرد، مسیر نخست، یعنی مسیر تور اربعین است که از تربت متبرک حضرت علی ^{علیه‌السلام} آغاز و به سرزمین نینوا ختم می‌شود. چه خوش آغازیست سفری که با عطر حضور روح‌نواز فاتح خیبر، پدر اسطوره‌های وفا و ایثار توام باشد. پس از زیارت بقعۀ مطهر امام اول شیعیان و اقامۀ نماز در مسجد کوفه، مسجد مقدسی که هر روز و شب به قدوم مقدس ابوالریحانتین متبرک شده، راه را به مقصد کوی دوست پیش می‌گیریم. 80 کیلومتر راه از خروجی شهر نجف تا ورودی شهر کربلا تخمین زده شده ، اما همراهی با دلدادگان شیدای حسین مسیر را کوتاه و راه را هموار کرده است. در طول مسیر، استراحتگاه‌های بی‌شماری برای زائران تعبیه شده که برخی از آنها ایرانی هستند؛ اما نکتۀ جالب توجه، اشتیاق مردمان بومی عراق برای میزبانی از زائران است.

در کرانه‌های این رود روان، بومیان بسیاری به چشم می‌خورند که از میهمانان عراق دعوت می‌کنند تا دمی را در منزلشان بیاسایند و بعد به مسیر ادامه دهند. برای افرادی که توقف را جایز نمی‌دانند ، طبق‌هایی مملو از غذاهای محلی خوش‌عطر آماده شده است. هر چند متر یک‌بار توقفگاه‌های ماساژ ایجاد شده؛ در این فضاهای مفروش علاوه‌بر استراحت، زیر دستان پر مهر میزبانتان خستگی به‌در خواهید کرد. در کنار این ایستگاه‌ها، خدمات پزشکی و بهداشتی به‌طور ویژه ارائه می‌شود.

بوی نان تازه در طول مسیر به مشامتان خواهد رسید، این رایحۀ دلنواز از تنورهای گلیِ کنار مسیر برمی‌خیزد. این تنورها ده روز قبل از آغاز برنامه، تدارک دیده شده است تا نان مورد نیاز زائران را تامین کند. زنان عرب در لباس بومی زیبایشان، آراسته و خوشرو، این نان را می‌پزند و با مهربانی تقدیم می‌کنند؛ علاوه‌بر این رایحه، نوای پرشور و مرثیۀ زبان‌های مختلف نیز به گوش می‌رسد. طیف‌های مختلفی از مردمان جهان برای عزاداری اربعین نغمه سر می‌دهند. در این میان، یزله‌خوانی ( قصاید ویژۀ قبایل عربی جنوب عراق ) بیشتر جلب نظر می‌کند.

  اشعار یزله‌خوانی که بیانگر حماسه‌ها، قهرمانی و شجاعت است، در گذشته به‌جهت برانگیختن عزم مردان در انجام کارهای دشوار سروده می‌شد. در مراسم پیاده‌روی که پنج روز قبل از روز اربعین اتفاق می‌افتد، پس از خواندن اشعار توسط مداحان، حاضران بیت مادر را تکرار و حلقه‌وار حرکت می‌کردند. مراسم هوسه‌خوانی در روز اربعین و پس از اذان ظهر آغاز می‌شود؛ واله‌های شیدا در ورودی حرم شش گوش و جوار بارگاه امام حسین ایستاده، درحالی که سینه می‌زنند، مرثیه‌ سر می‌دهند و در نهایت، به نشانۀ سلام و تحیت، دست‌ها بالای سر برده و ادای احترام می‌کنند.

شیعیان بحرین نیز در حرکت‌های موزون و نمادین سوگواری می‌کنند و این نماد در این کشور و دیگر کشورها، مانند تونس و مصر ، منجر به بیداری اسلامی و حرکت‌های اعتراضین شد که دست آخر ستمگران را بیرون راندند و به " بهار عربی" در سراسر جهان مشهور شد. در پهنۀ پارسی ایران‌زمین نیز عزاداری از دست دادن بزرگان، ریشه در اعماق تاریخ دارد و در کتاب سترگ شاهنامه در مبحث سوگ سیاوشان به این امر اشاره شده است.

پس از ورود اعراب به کشور در دورۀ آل بویه، عزاداری برای واقعۀ کربلا آغاز و مراسم خیمه‌سوزان در شهرهای سیاه‌پوش اجرا شد. در دوران پهلوی و حکومت عباسی، عزاداری به این شکل برگزار نمی‌شد و با کم‌رنگ‌شدن مراسم محرم و اربعین، به سخنرانی در مساجد و عزاداری پای منبرها اکتفا می‌شد. به‌مرور زمان ، عزاداری در گوشه ‌و کنار ایران با اضافه‌شدن آداب و رسوم مناطق مختلف و تاثیرگذاری فرهنگ‌های بومی، به شکل امروزی درآمده است. بسیاری از بزرگان دین اسلام عزاداری برای غیر حسین را مکروه و برای او را ممدوح شمرده‌اند.

آژانس هواپیمایی مانلی پرواز، نقشی از اعتماد، سفری بی‌تردید را برایتان آرزومند است. سفرتان سبز!